Xung đột địa chính trị và nguy cơ thương chiến 2.0 càng cho chúng ta thấy cần tự chủ và phát triển mạnh mẽ về kinh tế, đặc biệt thị trường tiêu dùng nội địa.
Tiêu dùng nội địa là “bệ đỡ” cho các cuộc đàm phán, giúp chúng ta chống chọi những lúc khó khăn.
“Thực chiến” thời đầu hội nhập
Những năm 2001, kinh tế của chúng ta mới hội nhập hơn 10 năm, vì vậy nhu cầu xuất khẩu mang lại ngoại tệ lớn. Để thúc đẩy xuất khẩu, chúng ta đã có rất nhiều chính sách. Một chính sách mà chúng tôi đã hưởng lợi từ năm 2001 và 2002 là thưởng xuất khẩu. Với mỗi 1 USD doanh thu qua ngân hàng và xuất khẩu chính ngạch có kiểm chứng của hải quan thì chúng tôi nhận 1.000 đồng. Điều đó giúp chúng tôi rất nhiều trong việc bán hàng, marketing ra nước ngoài. Chúng tôi mạnh dạn xúc tiến, triển lãm ở nhiều nơi trên thế giới, thúc đẩy công ty phát triển rất mạnh mẽ.
Khi chương trình thưởng xuất khẩu kết thúc, các ngân hàng trong nước, đặc biệt là 4 ngân hàng cổ phần lớn cho các công ty xuất khẩu có nguồn thu ngoại tệ vay tín dụng khá dễ dàng, lãi suất cho vay ngoại tệ thấp. Tôi nhìn sang doanh nghiệp bạn bè làm thị trường nội địa, nhiều khi cảm thông lớn cho họ. Khi chúng tôi được vay tín chấp thì họ phải vay thế chấp. Nếu tài sản của họ có 100 đồng thì hầu như họ chỉ được vay có 49 đồng, trong khi tài sản của chúng ta 100 đồng thì ngân hàng định giá 70% và cho vay 70% tài sản.
Khoảng năm 2002 hay 2005, khi chúng tôi vay lãi suất ngân hàng 2% đến 3%/năm, thì họ phải vay đến 9% hay 10%/năm.
Việc giải quyết tồn hàng, giải cứu sản phẩm sản lượng lớn trong sản xuất nông nghiệp cũng đã được chúng ta làm khá tốt trong 5 năm qua, với giải pháp xây các nhà máy chế biến. Nhận thức đúng nên hóa giải được nhiều vấn đề khó.
Tuy nhiên, khi xuất khẩu rất mạnh mẽ, thì thị trường hàng hóa nội địa vẫn chưa phát triển tương xứng. Việt Nam có nhiều mặt hàng lớn xuất khẩu số 1, số 2 trên thế giới. Khi đến châu Âu như Đức, Hà Lan… có thể ăn được tôm từ Việt Nam giá rẻ và ngon, thì ở trong nước hàng hóa của chúng ta vẫn còn khá đơn giản, giá trị chế biến không cao. Các công ty sản xuất nội địa trong nước tiềm năng yếu và không cung cấp sự đa dạng, gặp vô vàn khó khăn trước các nhãn hiệu nước ngoài ngay tại thị trường nội.
Thay đổi tư duy và giải pháp hỗ trợ
Chúng tôi luôn hỏi là tại sao chúng ta rất thích hàng hóa nhập khẩu? Rõ ràng người tiêu dùng mặc định chất lượng nhập khẩu tốt hơn, tiêu chuẩn cao hơn. Vậy tại sao chúng ta không áp dụng tiêu chuẩn cao hơn trong sản xuất?
Trước hết, các nhà máy trong khu vực tư nhân của chúng ta có tiềm lực không mạnh, chỉ cần có yêu cầu cao hơn từ phía nhà quản lý là họ đã ý kiến không được hỗ trợ, gây khó khăn… Song khi có khả năng tài chính, người tiêu dùng vẫn mua hàng nhập khẩu, do tin tưởng “hàng nước ngoài” phải tuân thủ yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm cao hơn.
Vậy làm gì để các công ty sản xuất luôn đảm bảo tiêu chuẩn cao, chất lượng như hàng xuất – nhập khẩu? Chúng ta thấy hiện nay cạnh tranh trên thế giới rất mạnh mẽ và thị trường tiêu dùng nội địa là “con át chủ bài” của nhiều quốc gia trong các cuộc đàm phán với các đối tác kinh tế. Do đó, thứ nhất, phải thay đổi tư duy. Trước nay, các công ty xuất khẩu được trân trọng, nên muốn họ phát triển thị trường sản xuất tiêu dùng nội địa, cần phải bắt đầu thay đổi tư duy trân trọng các công ty sản xuất cho thị trường nội địa.
Thứ hai, phải cung cấp các chính sách thực tế với các công ty sản xuất, kinh doanh cung cấp hàng hóa nội địa. Các chính sách phải khuyến khích họ sáng tạo bằng các biện pháp thiết thực như: (1) Chính sách về lãi suất, thuế đối với mở nhà máy sản xuất nội địa. Ví dụ, cung cấp các gói tín dụng lãi suất thấp về sản xuất nhà máy nội địa, và hỗ trợ thưởng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa nếu họ đạt được doanh số. (2) Giải quyết triệt để vấn đề hoàn thuế đúng luật đặc biệt cho các nhà máy sản xuất nội địa. Không thể kêu gọi phát triển trong khi không giải quyết những khó khăn đã đưa ra từ nhiều năm nay. (3) Thúc đẩy doanh nghiệp có sản phẩm tốt với các giải thưởng và tinh thần nội địa hóa từ Chính phủ, cũng là cách mà chúng ta cổ vũ hay tạo ra xu hướng để phát triển thị trường nội địa. Báo cáo kiểm toán của các công ty kiểm toán độc lập sẽ giúp hiểu rõ về hoạt động và doanh số của các doanh nghiệp nhỏ và vừa để xây dựng các cơ chế ưu tiên đúng, trúng.
Xung đột địa chính trị và bối cảnh hậu bầu cử ở Mỹ với nguy cơ thương chiến 2.0 càng cho chúng ta thấy việc tự chủ và phát triển mạnh mẽ về kinh tế, đặc biệt thị trường tiêu dùng nội địa là “bệ đỡ” cho các cuộc đàm phán, giúp chúng ta chống chọi những lúc khó khăn.
Việt Nam là nước có nền nông nghiệp, trồng trọt phát triển tốt. Nhưng các công ty sản xuất nội địa đang “tự bơi”. Các doanh nghiệp đang rất cần các hỗ trợ lớn, từ tầm nhìn tư duy – tư duy đến đâu sẽ đưa doanh nghiệp tới đó của xã hội, Nhà nước, đi cùng với các giải pháp chính sách cụ thể.
Theo Báo Đầu Tư
