Kinh doanh không chỉ là tạo ra lợi nhuận, mà là hành trình trả nợ cho Đất, cho quê hương và cho cả thế hệ mai sau.
Đó là triết lý kinh doanh mà doanh nhân – Giáo sư danh dự Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec luôn kiên định theo đuổi trong suốt hai thập kỷ qua.
Từ người lính đến kiến trúc sư của KCN sinh thái
Rời quân ngũ ở tuổi đôi mươi, hành trang của Phạm Hồng Điệp chỉ là tính kỷ luật thép và tình yêu đất mẹ. Những tháng ngày trong quân ngũ đã rèn cho ông bản lĩnh, sự kiên cường và tinh thần đồng đội – hành trang quý báu để bước vào thương trường.
Năm 2001, ông được lựa chọn, trao trách nhiệm dẫn đầu Công ty CP Công nghiệp tàu thuỷ Shinec (tiền thân của Công ty CP Shinec). Đến năm 2007, chính ông là người đặt những viên gạch đầu tiên cho khu công nghiệp (KCN) Nam Cầu Kiền.
Khi ấy, mô hình KCN sinh thái ở Việt Nam còn xa lạ, nhiều người coi ý tưởng này là “viển vông”. Nhưng chính sự bền bỉ và bản lĩnh của một người lính đã giúp ông biến vùng bãi bùn Nam Cầu Kiền thành một KCN khác biệt. Doanh nhân Phạm Hồng Điệp đã kiến tạo nên mô hình KCN sinh thái – tuần hoàn – số đầu tiên của Việt Nam.
Hành trình ấy không chỉ đem lại việc làm cho người dân, thu hút hàng chục dự án FDI, mà còn khẳng định vị thế của một doanh nhân Việt Nam trên trường quốc tế.
Với những đóng góp vượt trội, năm 2025, ông Phạm Hồng Điệp đã được Trường Đại học Quốc tế Hoa Kỳ (International American University) phong tặng danh hiệu Giáo sư danh dự chuyên ngành Khoa học Môi trường. Đây là sự ghi nhận không chỉ cho vai trò doanh nhân tiên phong, mà còn cho những đóng góp mang tính học thuật trong lĩnh vực kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững và Net Zero.
Song hành cùng sự nghiệp kinh doanh, ông còn là diễn giả, giảng viên và người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, các nhà quản trị, CEO trong lĩnh vực phát triển xanh. Ông cũng là tác giả, đồng tác giả của nhiều công trình khoa học có tính nền tảng.
Thành quả của ông được minh chứng qua hàng loạt giải thưởng uy tín: Giải Nhất Sáng kiến Bảo vệ môi trường (2005–2006), Giải thưởng Môi trường Việt Nam (2017–2019), Huy hiệu Lao động sáng tạo (2021), cùng các giải thưởng quốc tế như Huy chương Bạc của Hiệp hội Xúc tiến sáng chế Hàn Quốc (2022). Năm 2024, ông được vinh danh là “Lãnh đạo vì môi trường xanh và phát triển bền vững”.
Từ một người lính biên phòng trở thành Giáo sư danh dự quốc tế, một doanh nhân tiên phong, một nhà khoa học ứng dụng và người thầy truyền cảm hứng, ông Phạm Hồng Điệp đã chứng minh rằng: Khởi nghiệp không chỉ để làm giàu, mà là để kiến tạo một tương lai xanh.
Kinh doanh không chỉ để làm giàu, mà để giữ màu xanh cho Đất
Khi thế giới bước vào kỷ nguyên khủng hoảng môi trường và biến đổi khí hậu, khái niệm “phát triển bằng mọi giá” đã không còn phù hợp.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ước tính, kinh tế tuần hoàn có thể mang lại lợi ích toàn cầu trị giá 4,5 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Liên minh châu Âu (EU) đã triển khai mạnh mẽ Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Mỹ và Nhật Bản thúc đẩy tiêu chuẩn “lý lịch xanh” trong chuỗi cung ứng. Điều đó đồng nghĩa với việc nếu doanh nghiệp Việt Nam không chuyển mình, cánh cửa bước vào các thị trường chất lượng cao sẽ ngày càng khép lại.
Tại Việt Nam, lộ trình pháp lý đã ngày càng rõ ràng hơn. Nghị định 35/2022/NĐ-CP khuyến khích phát triển khu công nghiệp sinh thái; Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi; và mới đây, Luật Đất đai 2024 yêu cầu sử dụng hiệu quả từng mét vuông đất. Những bước đi này cho thấy, kinh tế xanh – tuần hoàn – số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành mệnh lệnh của thời cuộc.
Trong dòng chảy chuyển đổi đó, doanh nhân Phạm Hồng Điệp nổi bật như một hình mẫu khác biệt. Ông không chờ đến khi luật pháp “ép buộc” mới thay đổi, mà đã tiên phong lựa chọn con đường này từ hơn hai thập kỷ trước.
Khi nhiều người vẫn mải miết theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn, ông Phạm Hồng Điệp đã lặng lẽ trăn trở: “Nếu chỉ khai thác, bóc lột, thì đến một ngày đất sẽ kiệt sức, và hậu quả quay về với chính con người”. Với ông, kinh doanh không chỉ là công cụ để “kiếm lời”, mà còn là cách để trả một món nợ với Đất – món nợ đã hình thành từ thuở ấu thơ khi chứng kiến đất đai nuôi dưỡng bao thế hệ, và được khắc sâu trong những năm tháng trồng rừng, sống chan hòa với thiên nhiên.
Chính sự tự ý thức về “món nợ với Đất” ấy đã dẫn dắt ông không chỉ trở thành một nhà kinh doanh, mà còn là một nhà tư tưởng thực hành. Triết lý “Kinh doanh trên đất – trả lại cho đất” không dừng lại ở khẩu hiệu, mà được cụ thể hóa bằng một hệ giá trị hành động. Tại KCN Nam Cầu Kiền, hơn 30% diện tích KCN dành cho cây xanh và mặt nước, hơn một triệu cây xanh đã được trồng. 17 tiểu hệ sinh thái được xây dựng; xỉ thép được tái chế thành vật liệu thương mại. Nước thải được tái sử dụng để nuôi cá, tưới cây, làm mát thiết bị. Những vòng tuần hoàn ấy, nếu chỉ nhìn ở góc độ tài chính, có thể là những giải pháp tiết kiệm chi phí. Nhưng nếu nhìn ở góc độ xã hội – môi trường, đó chính là hành động trả lại sự công bằng cho đất, cho tự nhiên, và cho thế hệ tương lai.
Dù là doanh nhân, ông vẫn luôn tự nhận mình là một người nông dân. Tuổi thơ gắn bó với bùn lầy, sông suối, ao hồ, với những trưa nắng gắt và những cánh đồng mùa hạn, đã giúp ông thấu hiểu đất đai bao dung con người và âm thầm nuôi dưỡng sự sống như thế nào. Chính trải nghiệm ấy đã thôi thúc ông xây dựng Nam Cầu Kiền không chỉ là một KCN của máy móc và dây chuyền, mà còn là nơi có màu xanh của cây lá, có vườn cây, nhà văn hóa, có tiếng chim và sự bình yên.
Khi xã hội hôm nay nói nhiều về ESG, Net Zero hay CBAM, những khái niệm ấy với doanh nhân Phạm Hồng Điệp không còn là điều “mới mẻ”. Ông đã đi trước thời cuộc, đặt nền móng cho một KCN biết hít thở, biết cộng sinh – một mô hình phát triển bền vững tại Việt Nam.
Trả nợ cho đất và thông điệp để lại mai sau
Trong quá trình xây dựng và phát triển sự nghiệp, doanh nhân Phạm Hồng Điệp luôn thể hiện một nguyên tắc nhất quán: Kinh doanh không thể tách rời trách nhiệm với cộng đồng và thiên nhiên.
Ngay từ khi bắt tay vào phát triển KCN Nam Cầu Kiền, ông đã nhận thức rõ rằng, mỗi mét vuông đất được quy hoạch cho dự án đồng nghĩa với việc một gia đình nông dân có thể mất đi sinh kế. Vì vậy, Công ty CP Shinec không chỉ dừng lại ở việc đền bù thỏa đáng, mà còn triển khai các giải pháp căn cơ và dài hạn: ưu tiên tuyển dụng lao động địa phương, thu mua nông sản của nông dân và hình thành vùng đệm nông nghiệp xung quanh KCN để bà con tiếp tục duy trì hoạt động trồng trọt, chăn nuôi.
Tại đây, triết lý “Kinh doanh trên đất – trả lại cho đất” không chỉ được thể hiện qua hệ sinh thái xanh, cây cối hay mặt nước, mà còn được cụ thể hóa bằng việc bảo đảm sinh kế bền vững cho con người – những người đã gắn bó với mảnh đất ấy qua nhiều thế hệ. Chính cách tiếp cận nhân văn, thực chất này đã từng bước chuyển hóa sự nghi ngại ban đầu của cộng đồng thành sự đồng thuận, ủng hộ và đồng hành cùng Shinec trên hành trình phát triển.
Khi chứng kiến một KCN không khói bụi, không bê tông hóa đơn thuần, mà có cả vườn cây, bảo tàng, không gian văn hóa và thiền định, nhiều người không khỏi ngạc nhiên. Bởi trong suy nghĩ thông thường, KCN vốn gắn liền với sự khô khan, áp lực và vận hành máy móc. Nhưng với doanh nhân Phạm Hồng Điệp, KCN còn là nơi tạo dựng niềm tin, nuôi dưỡng tinh thần. Đó không chỉ là nơi để làm việc, mà còn là một không gian sống – một cách “trả nợ” đầy nhân văn cho cả đất và con người.
Ngày nay, Nam Cầu Kiền đã được UNIDO công nhận là một trong 37 KCN sinh thái tiêu biểu toàn cầu. Đây là thành quả của một tầm nhìn bền bỉ, một triết lý kiên định được theo đuổi trong suốt hơn hai thập kỷ. Nhưng trên hết, như doanh nhân Phạm Hồng Điệp từng chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ kinh doanh cho hôm nay. Chúng tôi đang trả nợ cho đất, và chuẩn bị món quà cho mai sau, cho ít nhất 200 năm sau”.
Có lẽ, di sản lớn nhất mà ông Điệp để lại không chỉ là một mô hình KCN kiểu mẫu, mà còn là một lời nhắc nhở cho thế hệ sau: rằng phát triển không đồng nghĩa với khai thác đến cạn kiệt, rằng lợi nhuận hôm nay không thể đánh đổi tương lai của đất và của con cháu mai sau.
Bởi vậy, hành trình của ông không chỉ là hành trình kinh doanh, mà còn là hành trình của một công dân ý thức trách nhiệm, hành trình văn hóa của một con người luôn đặt câu hỏi về giá trị để lại cho tương lai. Đằng sau mỗi tòa nhà, mỗi hàng cây ở Nam Cầu Kiền là một triết lý sống giản dị nhưng sâu sắc: “Cuối cùng, chúng ta rồi cũng sẽ rời xa – chỉ có đất là ở lại. Và điều quý giá nhất ta để lại cho mai sau, chính là màu xanh”.
Theo Diễn Đàn Doanh Nghiệp
