Từ ngày 1/6/2025, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT).
Đây là một bước đi quan trọng nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, hạn chế thất thu ngân sách. Tuy nhiên, trong những ngày đầu thực hiện, không ít người tiêu dùng và hộ kinh doanh nhỏ lẻ đang rơi vào thế lúng túng khi thói quen thanh toán cũ bị “đặt lên bàn cân” bởi các quy định mới.
Người tiêu dùng “hoang mang”
Dạo quanh một số tuyến phố tại Hà Nội, nhiều cửa hàng xuất hiện các thông báo liên quan việc thanh toán như “Cửa hàng chỉ nhận chuyển khoản” hay “Từ ngày 1/6, chỉ nhận tiền mặt, nếu chuyển khoản thì thêm thuế 8%”. Những dòng thông báo ngắn gọn nhưng lập tức gây bối rối cho nhiều khách hàng vốn đã quen với việc “trả tiền nhanh – không cần tiền mặt”.
Chị Anh Thư (Hoàng Mai, Hà Nội) kể lại trải nghiệm bất ngờ trong sáng đầu tháng: “Tôi ghé vào một cửa hàng quần áo gần nhà, thấy tấm biển ghi nếu chuyển khoản thì phải cộng thêm 8% thuế. Tôi không mang tiền mặt, định quét mã chuyển khoản như mọi khi thì được nhân viên giải thích rằng nếu không trả tiền mặt thì sẽ bị tính thêm do phải xuất hóa đơn. Tôi giật mình vì tưởng giá ghi trên bảng là giá cuối cùng rồi, đành phải quay về nhà lấy tiền”.
Nhiều người còn lúng túng trước sự thay đổi liên quan đến việc thanh toán. Ảnh: Ngọc Hiền.
Không chỉ với ngành hàng thời trang, các quán ăn nhỏ cũng bắt đầu áp dụng “phân biệt giá” tùy theo hình thức thanh toán, anh Minh Quân (Tây Hồ, Hà Nội), một nhân viên văn phòng cũng cho biết, anh gặp tình huống tương tự tại một quán bún quen.
“Chủ quán nói nếu chuyển khoản thì phải cộng thêm thuế, còn thanh toán tiền mặt thì không sao. Tôi hơi bối rối vì tưởng chuyện này chỉ áp dụng với doanh nghiệp lớn, không ngờ đến cả hàng ăn bình dân cũng thực hiện nghiêm ngặt đến vậy”, anh Quân bộc bạch.
Thực tế, không ít người tiêu dùng cho rằng họ hoàn toàn ủng hộ chính sách kiểm soát thuế qua thanh toán số, nhưng họ chưa hiểu rõ về cách triển khai cũng như tác động của chính sách này khiến trải nghiệm tiêu dùng bị xáo trộn.
Đến năm 2022, tổng giá trị giao dịch số tại Việt Nam đã vọt lên hơn 20 tỷ USD và dự kiến đạt hơn 40 tỷ USD vào năm 2027.
Theo số liệu từ Statista, giá trị giao dịch số tại Việt Nam đang trên đà tăng trưởng nhanh chóng. Năm 2017, tổng giá trị giao dịch số chỉ đạt 5,6 tỷ USD thì đến năm 2022 đã vượt mốc 20 tỷ USD và dự báo sẽ chạm ngưỡng 40 tỷ USD vào năm 2027. Những con số này phản ánh rõ ràng xu hướng chuyển đổi trong thói quen chi tiêu của người dân, từ tiền mặt sang thanh toán điện tử.
Chính vì vậy, việc siết chặt quản lý thông qua hóa đơn điện tử gắn với thanh toán số, dù cần thiết và phù hợp về lâu dài, cũng đang làm nảy sinh một khoảng “chệch nhịp” giữa người bán và người mua. Khi người tiêu dùng chưa kịp thích nghi với cách thu thuế mới, trải nghiệm mua sắm hằng ngày của họ có thể bị ảnh hưởng, thậm chí thay đổi thói quen đã hình thành từ nhiều năm qua.
Còn nhiều băn khoăn
Nếu như người tiêu dùng bị động với thay đổi thì nhiều người bán hàng, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ và những người buôn bán online lại tỏ ra dè chừng, thậm chí lo lắng khi bước vào “cuộc chơi” quản lý số hóa này.
Từ tháng 6, khoảng 37.000 hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã, khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Những hộ nhỏ hơn tuy chưa bắt buộc, nhưng vẫn được khuyến khích tự nguyện áp dụng.
Nhiều người kinh doanh online ngừng nhận thanh toán bằng hình thức COD (thu hộ tiền) vì các đơn vị vận chuyển bắt đầu thu thuế VAT. Ảnh: Ngọc Hiền.
Trên mạng xã hội, nhiều người bán đã bắt đầu đăng tải thông báo liên quan đến thay đổi trong hình thức thanh toán. Chị Đ.T, một cá nhân kinh doanh hàng order từ các thương hiệu nước ngoài, chia sẻ: “Từ tháng 6, bên mình không nhận thanh toán COD nữa vì đơn vị vận chuyển thông báo sẽ tính thêm các loại thuế. Nếu khách hàng vẫn muốn nhận hàng rồi mới trả tiền thì sẽ phải chịu thêm 8% VAT và 1,5% thuế thu nhập cá nhân. Chuyển khoản trước thì không phát sinh thêm chi phí”.
Theo chị T., dù hiểu tâm lý người mua, nhất là khi hàng order thì thường phải đợi vài tuần. Nhưng với thay đổi về thuế, nếu vẫn COD thì mình phải gánh thêm chi phí hoặc làm thủ tục xuất hóa đơn, rất phức tạp.
Các hộ và cá nhân kinh doanh thông báo đến khách hàng dừng thanh toán qua hình thức chuyển khoản.
Tại chợ truyền thống, nơi tập trung đông hộ kinh doanh nhỏ, sự dè dặt và bối rối còn rõ ràng hơn. Chị Kim Thu, chủ quán ăn tại quận Tây Hồ, Hà Nội cho biết đã nắm thông tin về quy định mới nhưng vẫn đang “án binh bất động”.
“Một phần vì tôi bận làm nhiều việc, một phần cũng đang chờ hướng dẫn rõ hơn từ cán bộ thuế. Trước giờ vẫn bán có hóa đơn nhưng chưa tính VAT, giờ chi phí đầu vào cao lắm, nếu thêm thuế đầu ra nữa thì không biết giá bán có cạnh tranh nổi không”, chị băn khoăn.
Tương tự, chị Tuyết Lan, một tiểu thương tại chợ Hàng Da cho biết, nhiều sạp đã nghỉ kinh doanh từ sau Tết vì không có khách chứ không phải “né” việc thực hiện các quy định về thuế.
“Chúng tôi có nghe thông tin ở nhiều nơi kinh doanh đã kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, nhưng vẫn có nhiều tiểu thương ở đây chưa thấy triển khai vì chưa hiểu rõ. Nếu nhà nước yêu cầu thực hiện thì cửa hàng cũng phải mua thiết bị để kết nối. Thế nhưng mấy chị em ở đây cũng trao đổi với nhau, kết nối mà đóng nhiều hơn 10 triệu đồng/năm (như thuế khoán hiện nay đang đóng) thì chắc cũng phải tính như thế nào chứ bán hàng giờ ế lắm”, chị Lan nói.
Không ít tiểu thương bày tỏ lo ngại việc phải đầu tư phần mềm, thiết bị, thay đổi cách bán hàng sẽ đội thêm chi phí và ảnh hưởng đến sức cạnh tranh, nhất là khi sức mua chưa hồi phục.
Dù vậy, phần đông cho rằng đây là bước đi phù hợp trong lộ trình xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng, từng bước xóa bỏ “vùng xám” trong thương mại. Điều mà nhiều người dân mong muốn lúc này là sự hỗ trợ kỹ thuật, hướng dẫn cụ thể và một lộ trình hợp lý từ phía cơ quan quản lý, để quá trình chuyển đổi không bị “khựng lại” bởi sự hoang mang, thiếu thông tin, hoặc gánh nặng chi phí đè lên những đối tượng yếu thế.
Theo VTV.VN
